علت‌یاب و چاره‌ساز حوادث چاپ
آشنایی با یک سازمان اروپایی مدیریت ایمنی و بهداشت صنعت چاپ:
استانداردهای پیشرفته در صنعت چاپ را در حوزه ایمنی در کجا باید جست؟ پاسخ به این پرسش تقریبا آسان است: در جایی که سابقه زیادی در صنعت چاپ و دغدغه فراوانی در زمینه مقررات‌گذاری برای حفظ ایمنی افراد در محیط کار دارد و قاعدتا باید یک کشور اروپایی باشد. در مطلب حاضر نگاهی داریم به سازمانی که در بریتانیا دغدغه‌های ایمنی در صنعت چاپ را پاسخ می‌دهد.
سازمان مدیریت ایمنی و بهداشت انگلیس یک سازمان نیمه‌دولتی مستقل و دارای عملکرد خودمختار است که جزو سازمان‌های خدمات عمومی به حساب می‌آید. این سازمان مسئول انجام تحقیق و بررسی درباره مسائل مرتبط با امنیت و بهداشت در محیط‌های کاری این کشور است. کارشناسان این سازمان همچنین مسئولیت دارند درباره خطرات موجود در محیط‌های کاری مختلف در اقصی نقاط این کشور تحقیق کنند و راه‌های مختلفی را برای کاهش این خطرات و مواجهه با آنها بیابند.
قانون‌گذاری و اعمال قوانین مرتبط با ایمنی و بهداشت در محیط‌های کاری مختلف در انگلیس نیز از وظایف این سازمان است، چراکه قوانین تصویب شده مجلس و اختیارات محول شده به این سازمان اجازه اعمال قوانین و مقابله قانونی با خاطیان ازجمله زندانی کردن آنان را به مسئولان این سازمان می‌دهد.
این سازمان که تحت نظارت وزارت کار و امور بازنشستگی انگلیس فعالیت می‌کند، همچنین وظیفه انجام تحقیقات در زمان بروز حوادث صنعتی و کاری برای یافتن ریشه حادثه را برعهده دارد.
دیگر مسئولیت‌های این سازمان عبارتند از: کمک به اجرای قانون ایمنی و بهداشت محیط کار که در سال 1974 تصویب شده است. این قانون مسئولیت‌های کارفرمایان، کارگران، پیمانکاران، عرضه‌کنندگان، مسئولان اعطای جواز کار و به‌طور کل، تمامی مسئولان ارشد در بسیاری از مشاغل پرخطر را معین می‌کند.
اجرای این قانون از سال 1974 تاکنون باعث ایجاد نظام دقیق و قدرتمندی برای کنترل دقیق بخش‌های مختلف صنایع و مشخص کردن خطرات خاص هر بخش و راه‌های پیشگیری از آن شده است.
انجام تحقیق و ارائه اطلاعات و آموزش مرتبط با ایمنی و بهداشت به افراد و همچنین ارائه لوایح مرتبط با ایمنی کار به مجلس از دیگر مسئولیت‌های این سازمان است.
این سازمان همچنین مسئولیت گروه خدمات مشاوره‌ای پزشکی در محل کار را بر عهده دارد. وظیفه این گروه بررسی سلامت کارگران، تاثیر مشاغل آنان بر سلامتی‌شان و ارائه راهکارهای پزشکی برای افزایش سلامتی آنان است.
سازمان مدیریت ایمنی و بهداشت انگلیس هزاران دانشمند، مهندس، روانشناس و متخصص پزشکی را در استخدام خود دارد و مسئولیت حفظ امنیت کاری بسیاری از حساس‌ترین صنایع زیربنایی این کشور ازقبیل پایگاه‌های هسته‌ای، معادن، نیروهای مسلح، صنایع هوایی، کارخانه‌های تولید مواد شیمیایی خطرناک، بیمارستان‌ها، آتش‌نشانی، سیستم توزیع گاز خانگی و صنعتی، میادین نفتی و گازی در خشکی و دریا، سیستم حمل‌ونقل، نیروی پلیس و همچنین چاپخانه‌ها را بر عهده دارد.
یکی از بخش‌های بسیار مهمی که سازمان مدیریت ایمنی و بهداشت بر کار ایمنی و بهداشت آن نظارت می‌کند، صنعت چاپ است. بر اساس اطلاعات منتشر شده توسط این سازمان بیشترین موارد حوادث برای کارگران صنعت چاپ در زمان انجام عملیات اپراتوری اتفاق می‌افتد که 27 درصد از حوادث در این صنعت را تشکیل می‌دهند.
بر این اساس، 22 درصد از حوادث نیز بر اثر سرخوردگی و افتادن کارگران و 22 درصد در زمان کار با ماشین‌آلات اتفاق می‌افتد.
بر اساس آمار این سازمان، صنعت چاپ یکی از بزرگترین صنایع در انگلیس است که 340 هزار نفر را در 15 هزار شرکت به خدمت گرفته است. این صنعت نسبت به دیگر صنایع وابسته به خود مانند صنعت کاغذ میزان حوادث کمتری دارد، اما درصد حوادث جانی مرتبط با دستگاه‌ها در این صنعت 5 برابر حوادث مرتبط با ماشین‌آلات در دیگر صنایع است که این مساله موجب نگرانی است.
کارگران شاغل در این صنعت همچنین به دلیل استفاده از مواد شیمیایی و حلال‌ها در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری‌های پوستی مانند درماتیت و اگزما هستند.
میزان حوادث در صنعت چاپ همچنین بستگی به محصول نهایی آن دارد؛ چنانکه میزان این تصادفات در صنعت چاپ روزنامه 13 درصد، اما در صنعت چاپ کتاب و صحافی 40 درصد است. تقریبا یک چهارم تمامی حوادث در این صنعت ناشی از تماس کارگران با ماشین‌آلات در حال حرکت است.
60 درصد از حوادث ناشی از تماس با ماشین‌آلات، در زمان تمیز و آماده کردن دستگاه چاپ اتفاق می‌افتد و 20 درصد از حوادث نیز زمانی اتفاق می‌افتد که ماشین چاپ به دلیلی گیر می‌کند و کارگر درحال درآوردن یا بازکردن گیر ایجاد شده در دستگاه است.
سازمان مدیریت ایمنی و بهداشت انگلیس در دستورالعمل‌های پیشگیرانه خود برای جلوگیری از بروز حوادث در چاپخانه‌ها به راهکارهایی اشاره می‌کند که مهم‌ترین آنها شامل موارد زیر است:
– مدیریت امنیت چاپ که شامل موارد متعددی نظیر مدیریت ریسک، پیش‌بینی حوادث و تصمیم پیشگیرانه برای جلوگیری از بروز آنها است.
بر این اساس، یکی از مهم‌ترین عوامل در تامین امنیت کارگران انتصاب فرد خاصی برای اطمینان از عمل به دستورالعمل‌های ایمنی است. بر این اساس مدیران می‌توانند یا خود مسئولیت تامین ایمنی چاپخانه را برعهده بگیرند یا یکی از کارگران مطلع و باتجربه را مسئول این کار کنند یا فرد دیگری را برای انجام این مسئولیت به استخدام درآورند.
– نوشتن یک دستورالعمل کتبی ایمنی و بهداشت از دیگر راهکارهای سازمان ایمنی و بهداشت برای افزایش امنیت کارگران در چاپخانه است. این دستورالعمل کتبی باید مشخص کند هر فرد چه وظیفه‌ای دارد و باید این مسئولیت را در چه زمانی، تحت چه شرایطی و چگونه انجام دهد. نوشتن این دستورالعمل برای کارگاه‌های دارای بیش از 5 کارگر در انگلیس الزامی است.
– برآورد ریسک‌های موجود در محل کار و تلاش برای جلوگیری از بروز آنها از دیگر راهکارهای موجود برای افزایش امنیت محیط کار است. بر این اساس، مدیران موظفند شرایط، فعالیت‌ها و ماشین‌آلاتی را که ممکن است باعث بروز حوادث و آسیب رسیدن به کارگران شوند پیشاپیش شناسایی کند و برای جلوگیری از بروز این حوادث تمهیداتی را در نظر بگیرند.
باید توجه داشت نوشتن این برآورد ریسک به معنی از میان بردن ریسک‌های موجود در محل کار نیست بلکه به این معنی است که مدیران باید از ریسک‌های موجود در محل کاملا اطلاع داشته و برای کنترل و کاهش آنها راهکارهایی را اندیشیده باشند.
برای نوشتن این برآورد ریسک کارفرما یا شخص دیگری که او را مسئول این کار کرده است، می‌توانند با بازرسی و دقت به تمامی شرایط، فعالیت‌ها، ماشین‌آلات و روند‌های کاری، ریسک‌های موجود در محل را به صورت کامل شناسایی کنند. در این راه می‌توان با کارگران نیز صحبت کرد زیرا کارگران به دلیل فعالیت روزانه در محل و کار با دستگاه‌ها احتمالا مواردی از ریسک را مشاهده کرده‌اند و از آنها اطلاع دارند که یک مدیر به دلیل عدم توجه کافی، ممکن است نتواند آنها را به‌درستی دریابد.
پس از نوشتن این برآورد ریسک بهتر است هرچند وقت یک‌بار این روند را تکرار کرد و مورد بازبینی قرار داد. زیرا بیشتر شرکت‌ها و کارگاه‌ها به صورت مداوم در حال تغییر هستند.
– ایجاد امکانات مناسب رفاهی، ایمنی و بهداشتی برای کارمندان از دیگر ضروریات کارگاه‌ها است که شامل سرویس‌های بهداشتی مناسب، لباس کار و محلی برای نگهداری و تعویض لباس، رستوران و محلی برای استراحت است.
کارگاه‌ها همچنین باید سیستم تهویه و دمای مناسب (معمولا بین 13 تا 16 درجه سانتیگراد)، نور مناسب کار، فضای کافی برای رفت‌وآمد و راهروهای عاری از هرگونه وسایل دست‌وپاگیر داشته باشند.
– دسترسی به کمک‌های اولیه و یک فرد متخصص در این زمینه نیز برای تمامی‌کارگاه‌ها الزامی‌است. وسایل کمک‌های اولیه هر کارگاه باید متناسب با روند کاری و تخصصی آن کارگاه باشد، گرچه هر کارگاه حداقل باید یک جعبه کمک‌های اولیه با وسایل عمومی و یک متخصص کمک‌های اولیه داشته باشد. این متخصص می‌تواند یکی از کارگران یا سرکارگران باشد که حداقل یک دوره کمک‌های اولیه را با موفقیت گذرانده است تا بتواند در زمان نیاز با استفاده از جعبه کمک‌های اولیه به مداوای کارمندان آسیب‌دیده بپردازد.
– بر اساس راهکارهای سازمان ایمنی و بهداشت، کارفرماها باید در صورت بروز حوادث اطلاعات کاملی درباره حادثه جمع‌آوری کنند. این اطلاعات می‌تواند شامل عکسبرداری از صحنه حادثه، صحبت با کارگران و بررسی روند منجر به حادثه باشد.
هدف از تهیه این اطلاعات یافتن ریشه حادثه است، چراکه جمع‌آوری کامل اطلاعات کمک می‌کند تا زنجیره حوادث و تصمیم‌هایی که منجر به بروز سانحه شده‌اند، شناسایی شوند و متخصصان بتوانند ریشه حادثه را بیابند و از بروز آن در آینده جلوگیری کنند. دلیل سوانح می‌تواند هر عاملی اعم از بروز مشکل در ماشین‌آلات، استفاده ناصحیح از آنها، عدم رعایت قوانین ایمنی یا اشتباه کارگران بر اثر کم‌تجربگی یا عدم آموزش صحیح باشد.
مترجم:احسان اشرفی